Sosyal medya beyni nasıl etkiliyor?
Bu yazı Dr. Sevda Sarıkaya’nın 22.05.2022 tarihli Hürriyet röpotajından alıntıdır. İlgili bağlantıyı en altta bulabilirsiniz.
Sürekli çevrimiçi olmak beyin gelişimini nasıl etkiliyor? Nöroloji uzmanı Dr. Sevda Sarıkaya’ya sorduk.
‘Kısa videoları çok izlemek dikkat süresini azaltır, öğrenmeyi yavaşlatır, hafıza sorunlarına yol açar’
* Sosyal medyanın aşırı kullanımının çocuk ve ergen beynine etkileri vardır. Frontal ve prefrontal bölge beynin en karmaşık fonksiyonlarını yöneten, diğer primatlardan farkımızı sağlayan ve en son gelişimi tamamlanan alanlardır. Burayı beynin freni gibi düşünebilirsiniz. Ama erken yaşlarda bu bölgeler daha gelişimini tamamlamadığı için çocuklar ve ergenler her şeyin aşırısına meyillidir. Dürtü veya davranış kontrolü tam yapılamaz. Bağımlılıklara eğilim yüksektir. Bu yüzden tehlike çocuklarımız için daha büyük.
* Beyin en fazla değişim gösteren organımız. Nöroplastisite özelliği sayesinde duruma göre kendini değiştiriliyor ve geliştiriyor. Bu değişimi iyi yönde gerçekleştirmek de bizim elimizde. Ama tersi de mümkün… Yapılan bir çalışmada nörolojik bir rahatsızlık olan Tourette sendromunun kız çocukları arasında yayılmasında TikTok etkisinden şüphelenilmiş. Ve sendrom geliştiren altı kız çocuğunun TikTok’ta viral olan Tourette sendromu taklidi yapan
fenomenleri defalarca izlediği tespit edilmiş.
* Çocukluk ve ergenlik öğrenme yeteneğinin zirve yaptığı dönemlerdir. Ama çok hızlı uyaran geçişi olan sosyal medyanın aşırı kullanımı, örneğin TikTok gibi 10-15 saniyelik videoların arka arkaya izlenmesi odaklanma ve dikkat sürelerini kısaltır; öğrenme yavaşlar, hafıza sorunları yaşanır.
* Sosyal medya çocukların zihnindeki tüketim ve haz ilişkisini de perçinler. İlgi alanınıza göre seçilen, keyif veren videoların artarda izlenmesi, bir süre sonra tatminsizliğe neden olur. Madde bağımlılığı gibi düşünün. Maksimum hazza ulaştıran bir şey var, bunu tüketip keyfin zirvesine varıyorsunuz. Ama hep daha fazlasını istiyorsunuz ve bir yerden sonra bağımlılığa dönüşüyor.
* Bunun sonucunda elindeki telefonu dışında her şeye kayıtsız, uzun dönemli plan yapamayan, sürekli eşya kaybeden, sorumluluk alamayan çocuklarımız var. Dikkatini toplayamıyor, konsantre olamıyor, bir işi sona erdiremiyorlar. Vurdumduymazlık, umursamazlık, hiçbir şeyle mutlu olamama, sürekli haz halini devam ettirmek için her an yeni bir şey almak gerekmesi... Bunlarla sıkça karşılaşıyoruz.
* Elbette teknoloji ve benzeri gelişmeler hayatın gerçeği. Ama bunlar hayatımıza çok hızlı girdiğinden neden olabilecekleri sorunlara karşı savunmamız yok. Bu nedenle bence okul müfredatına sosyal medyanın doğru kullanımı, olası yanlış kullanımlarda doğuracağı sonuçları anlatan dersler konulmalı. Çocuğa doğru ve düzgün anlatıldığında bu sorunun büyük oranda önüne geçilebileceğini düşünüyorum.
* Önemli olan içerik ve bu içerikle geçirdiğiniz süre. Tüm sosyal medya platformlarında genel kültürünüzü ya da ilgi alanlarını besleyeceğiniz hesaplar var. Twitter’da faydalı bulduğunuz bilgilendirici hesaplar ya da güvenilir haber kanalları için bir liste oluşturabilirsiniz. Instagram’da Neuroscience News gibi görsele dayalı bilgilendirici hesaplar var. İşin içine görsel bellek de girince öğrenmeyi destekliyor. Her konuda faydalı hesaplar bulabilirsiniz.
Yazının orjinaline BURADAN ulaşabilirsiniz.
