Bilgisayar kullanmak beyin yaşlanmasından koruyor
Bu yazı Dr. Sevda Sarıkaya’nın 20.07.2019 tarihli Beyin ve Zihin köşe yazısından alıntıdır. İlgili bağlantıyı en altta bulabilirsiniz.
Geçen sene bu köşede “dijital demans” kavramından bahsetmiştim. Cep telefonu, tablet, bilgisayar gibi elektronik aletlerin fazla kullanımının dikkati bozduğunu, buna bağlı olarak da unutkanlığa sebep olduğunu anlatmıştım. Hatta Alman Psikiyatrist/Nörobilimci Dr. Manfred Spitzer’in bu durumu daha vurucu hale getirmek, tehlikenin farkına varmak için dijital demans olarak adlandırdığını ifade etmiştim. Bu haftanın yazısında ise bilgisayar kullanımının Alzheimer hastalığının öncüsü olan Ilımlı Zihinsel Yıkım’dan koruduğunu anlatacağım. Tezat gibi görünüyor değil mi? Detaylı anlattığımda çok da tezat olmadığını göreceksiniz. Dijital demansta süre önemliydi. Kore’de yapılan bir araştırmada insanların günde ortalama 7 saatini dijital cihazların başında geçirdiği saptanmıştı. Günün büyük bir kısmını bilgisayar ve cep telefonu karşısında geçirirseniz unutkanlık yaşamanız muhtemel. Ama eğer makul sürelerde ve faydalı bir şekilde bilgisayar kullanırsanız durum tersine dönüyor. Önce Ilımlı Zihinsel Yıkım ne demektir onu inceleyelim. Ilımlı Zihinsel Yıkım yaşlanmayla birlikte ortaya çıkabilen bir durumdur. Hafıza başta olma üzere birçok zihinsel alanın fonksiyonu yavaşlamıştır. Henüz Alzheimer ya da diğer tür demanslardan birisi gelişmemiştir ama büyük risk taşırlar. Normal beyin yaşlanması ile demans arası bir durumu ifade eder. Bahsedeceğim çalışma yaşlılarda Ilımlı Zihinsel Yıkım gelişme riski ile ilgili. Nöroloji camiasının en prestijli dergilerinden olan Neurology’de bu ay yeni bir çalışma yayımlandı. Ortalama yaşı 78 olan 2000 kişi üzerinde yapılan çalışmada katılımcıların orta yaş (50-65) ve ileri yaşta (65 yaş ve üstü) yaptıkları zihinsel aktiviteler sorgulandı. Daha sonra 5 yıl takip edilen katılımcılara uygulanan testlerle Ilımlı Zihinsel Yıkım gelişip gelişmediğine bakıldı. Bu sonuçlar katılımcıların yaptıkları zihinsel aktiviteler üzerinden yorumlandı. Katılımcıların 532’sinde 5 yıl sonunda Ilımlı Zihinsel Yıkım Tespit edildi. Orta ve ileri yaşta bilgisayar kullananların yüzde 48 oranında Ilımlı Zihinsel Yıkım gelişmediği gözlendi. Aynı katılımcıların orta yaş ve ileri yaşta yaptıkları başka aktiviteler de değerlendirildi. Çapraz bulmaca çözme, oyun oynama, sosyal ortamlarda arkadaşlarla birlikte olmanın Ilımlı Zihinsel Yıkım gelişme riskini yüzde 20 azalttığı görüldü. İleri yaşta yapılan el işi ile ilgili hobilerin de yüzde 42 oranında Ilımlı Zihinsel Yıkım gelişme riskini azalttığı saptandı. Çalışmanın yürütücülerinden Dr. Geda yaptıkları gözlemsel araştırmadan elde edilen zihin uyarıcı aktivitelerden bazılarının Ilımlı Zihinsel Yıkım gelişme riskini azaltmasının önemli olduğunu ifade ediyor. Ama Ilımlı Zihinsel Yıkım’ın mı bu aktivitelerden el-etek çektirdiği yoksa bu aktiviteleri yapmamanın mı bu sonuca vardırdığını net olarak saptamak için başka çalışmalara da ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Sonuç olarak beynimizi çalıştıran her türlü aktivite ileride zihnimizin sağlıklı olması açısından çok önemli.
Bu arada Alzheimer hastaları bütün yetilerini kaybetseler bile hisleri büyük oranda korunuyor. Yıllardır gözlemlediğim bu durum geçen yıl bir bilimsel çalışmada da dile getirilmişti. Alzheimer hastalığı duyguların en saf haliyle korunduğu hastalıktır. Başımıza gelmez demeyelim. Onları anlamaya çalışalım…
Yazının orjinaline BURADAN ulaşabilirsiniz.
